Askeri Girişimler ve Darbeler Karşısında Tutumu
İsmet İnönü DP’yi olası askeri müdahaleye karşı uyarmasına rağmen kendisi askerin siyasete karışmasını doğru bulmuyordu.Çünkü darbelerin ülkeleri geriye götürdüklerini ve demokrasiye darbe vurdukları inancındaydı.Ama, DP’nin ve Menderes’in politikalarının darbeyle sonuçlanacağını biliyordu.İsmet İnönü, 1960 darbesi öncesi ve sonrası açıklamalarında, askeri darbelerin ve yönetimlerin, demokrasi ve ülkelerin gelecekleri açısından ne kadar zararlı süreçler oldukları gerçeğinin altını çizdi.Darbeden sonra İnönü’nün tutumu ise bir an önce demokrasiye geri dönülmesi yönündeydi ve bu süreçte orduyla mesafesini korumaya çalışarak üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmeye çalıştı.Ordu da bu süreçte İnönü’nün siyasi tecrübesinden ve Türk siyasetindeki yerinden yararlanmaya gayret etti ve siyasetin normalleşmesinde İnönü’nün tecrübelerinden yararlandı.
Türkiye’de Ortak Hükümetler Dönemi
CHP milletvekili seçimlerinde % 36.7 oy alarak 173 milletvekilliği elde etti. Kapatılan DP’nin ardılı olarak kurulan iki partiden;Adalet Partisi ise % 34.8 oyla 158 milletvekilliği,Yeni Türkiye Partisi(YTP) ise 65 milletvekili aldı.Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP) ise 54 milletvekili çıkardı.Cumhuriyet Senatosu’nda ise senatörlükler şu şekilde dağılmıştı: CHP 36, AP 71, YTP 27, CKMP 16. Başbakanlık görevi 10 Kasım 1961 günü CHP Genel Başkanı İsmet İnönü’ye verildi. İnönü 20 Kasım 1961’de Adalet Partisi ile Cumhuriyet tarihinin ilk koalisyon hükümetini kurdu.İnönü’nün ilk koalisyon daha fazla hükümette kalamadı. Özellikle siyasi af konusunda işler çıkmaza girince Başbakan İnönü 30 Mayıs 1962’de istifa etti. Hükümeti kurma görevi tekrar kendisine verildi. İsmet İnönü 25 Haziran 1962’de YTP, CKMP ve bağımsızlarla II. Koalisyon Hükümeti’ni kurdu. 16 Kasım 1963 ara seçimlerini AP kazandı. Aynı gün yapılan yerel seçimlerde AP% 45.4, CHP ise % 36.2 oranında oy aldı. Başbakan İnönü yurtdışında bulunduğu sırada YTP hükümetten çekildi. Hemen ertesi gün de CKMP hükümetten çekildiğini açıkladı. II. Koalisyon da çökmüştü. 2 Aralık’ta İnönü istifa etti. III. koalisyon hükümeti 25 Aralık’ta kuruldu. Bu defa CHP bağımsızlarla birlikteydi. İsmet İnönü’nün kurduğu III. koalisyon hükümeti 1965 yılının 13 Şubat günü bütçe görüşmelerinde sona erdi. Hükümetin bütçesi reddedilmişti. Başbakan İnönü istifa etti. CHP dışındaki sağ partiler birleşerek 1965 Milletvekili Genel Seçimleri’ne kadar sürecek bir hükümet kurdular.
