Kıbrıs, Türkiye gündemini meşgul ediyor
Ankara’ya 22-26 Kasım 1962 tarihleri arasında resmi bir ziyarette bulunan Bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Makarios, İnönü ile yaptığı iki görüşmede hem adadaki Türk yönetiminden kaynaklandığını söylediği bazı sorunları dile getirdi, hem de Kıbrıs halkına anayasayı değiştirme yetkisi verilmesi gerektiğinden söz etti. İnönü’nün bu talebe yanıtı çok açıktı: “Kıbrıs Anayasası’nın tek taraflı değiştirilmesini Türkiye asla onaylamayacaktır.”
Gerçekten de İnönü bu tutumunu hiçbir zaman değiştirmedi ve yönetimi boyunca Kıbrıs’la ilgili yaptığı tüm görüşmelerde geri adım atmadığı tek nokta, Kıbrıs anayasasının korunması ve bu anayasaya aykırı davranılmasına izin verilmemesi oldu. Bu, aslında İnönü’nün dış politikada izlediği geleneksel tutumunun bir tekrarıydı. İnönü, temel bir nokta belirleyip, bu ilkeden ödün vermemek üzere diyaloglara kapıyı açık tutarak bitmez bir sabırla muhataplarını kendi noktasına getirmeye çalışırdı.
30 Kasım 1963’te Makarios, Kıbrıs anayasasının Türk azınlığı koruyan 13 maddesini değiştirme önerisini gündeme getirdi. Kıbrıslı Türkler bu öneriye karşı çıkmış ve “Kanlı Noel” diye tanınan olaylar sonucunda 364 Kıbrıs Türkü ve 174 Kıbrıs Rumu hayatını kaybetmişti. Ayrıca 8.667 Türk, köylerini terk etmek zorunda kalmış, bu sayı sonra daha da artmıştı.
Türkiye, Kıbrıs anayasasının üç garantör devletinden biri olarak bu konudaki itirazını yaptıktan sonra, muhtemel bir müdahale için askeri hazırlıklara girişti. Ayrıca Başbakan İnönü, 7 Nisan 1964 tarihinde Makarios’a bir mektup göndererek kendisini uyardı. Türk tarafının ciddileşen müdahale ihtimaline karşılık 5 Haziran’da ABD Başkanı Johnson, müdahaleyi engellemeye yönelik olarak İsmet İnönü’ye sert bir mektup kaleme aldı.
