Savaşı kazanç kapısı yapanlara uyarı
II. Dünya Savaşı, Türkiye’deki ekonomik hayatı son derece olumsuz etkiledi. Bu dönemde ülkede kalkınma hızı hemen tamamen dururken, artan devlet masrafları ve temel ihtiyaç maddelerinin kıtlığı nedeniyle büyük fiyat artışları yaşandı. Pazardaki mal kıtlığı karaborsaya yol açtı ve özellikle gıda ürünleri üzerinde büyük spekülatif fiyat hareketleri oluştu.
18 Ocak 1940 tarihinde kabul edilen “Milli Korunma Kanunu” hükümete olağanüstü yetkiler verse de, karaborsacılığın tümüyle önüne geçilmesi hiçbir zaman mümkün olmadı. Bu da, “savaş zenginleri” olarak adlandırılan, halkın ve hükümetin şimşeklerini üzerine çeken, kolay yoldan zengin olmuş bir zümre yarattı. İsmet İnönü’nün 1 Ekim 1942’de verdiği şu nutuk, bu konuda çekilen sıkıntıların bir tezahürüydü:
“Şuursuz bir ticaret havası, haklı sebepleri çok aşan bir pahalılık belası, bütün vatanımızı ıstırap içinde bulunduruyor.
Acı ile hatırlamalıyız ki, milletin iaşe işlerini tanzim yolunda cumhuriyet hükümetinin sarf ettiği gayretlere, iki seneden beri toplumumuz tarafından hiç yardım edilmemiştir.
Bulanık zamanı bir daha ele geçmez bir fırsat sayan eski batakçı çiftlik ağası ve elinden gelse, teneffüs ettiğimiz havayı ticaret malı yapmaya yeltenen gözü doymaz vurguncu tüccar ve bütün bu sıkıntıları politika ihtirasları için büyük bir fırsat sayan ve hangi yabancı devletin hesabına çalıştığı belli olmayan birkaç politikacı, büyük bir milletin bütün hayatına küstah bir surette kundak sokmaya çalışmışlardır.”
