Tarihte Bugün – 5 Kasım

Usta bir satranççı

İsmet İnönü, küçük yaşta satranca başlamış ve kendini bu alanda çok yetiştirmiş usta bir oyuncuydu. Onun pek bilinmeyen bu özelliğine şahsen tanık olmuş kişilerden biri de, Türk Satranç Milli Takımı’nın eski oyuncularından Prof. Dr. Sami Büyükgökçesu’ydu.

Olay, 1972 yılında, dünyanın iki büyük ustası ABD’li Bobby Fischer ile Rus Boris Spassky arasındaki “asrın satranç maçı” oynanırken geçer. O dönemde adeta Rusya ile ABD arasındaki güç savaşının bir yansıması olarak algılanan maçı, tüm dünya ilgiyle izlemektedir. Fischer, ilk iki oyunu adeta intihar edercesine kaybeder. Fakat sonra arka arkaya aldığı 4 parlak galibiyetle durumu 4-2’ye getirmeyi başarır.

Tüm dünya gibi maçı günbegün izleyenlerden biri de, o sırada İstanbul Maltepe’de kalmakta olan İsmet İnönü’dür. Fakat İnönü, bir oyunda Spassky’nin oyunu terk etmesine anlam veremez ve bunu izah etmesi için usta bir satranççı bulmalarını ister. Görev, o sıralarda henüz 21 yaşında olan Büyükgökçesu’ya düşer. Onun, İsmet Paşa’nın kavrayış kabiliyeti karşısında duyduğu hayranlığı kendisinden dinleyelim:

“Rus oyuncu terk ederken gerçekten de ortada oyunu terk edecek bir durum görünmüyordu. Kendine ‘usta’ diyen pek çok satranççı bile o partiye rahatlıkla devam eder, kesinlikle maçı bırakmazdı. Üst düzey oyuncular oyunun sonunu gördükleri için bazen partiyi terk edebiliyorlar. Zaten Rus oyuncu da kaybedeceğini görüp oyunu terk etmişti. Ancak kolay görülecek bir pozisyon değildi bu.

Paşa bunu gördü. Beni en çok şaşırtan da bu oldu zaten. Oyunu başından sonuna kadar oynadım Paşa’ya. Spassky’nin oyunu terk ettiği pozisyonda ise Paşa, Amerikalı satranççı yerine, beş hamlelik bir varyantla, ‘İşte bu nedenle oyunu terk etmiş’ dedi.”