İstanbul’a gelerek hukuk tahsili yapan İsmet İnönü’nün babası Malatyalı (Hacı) Reşit Bey, Çatalca’ya tayin edilir. Bu sırada, Rumelili Hakkı Bey’in kız kardeşi Cevriye Hanım ile evlenir (1880). İlk çocukları Ahmet’in doğumundan sonra İzmir’e taşınan Reşit Bey, İzmir Adliyesi’nde Sorgu Hakimi Muavini olarak görev yaparken ikinci çocukları Mustafa İsmet (İnönü), dayısınca kiralanmış bu evde dünyaya gelir (1884).
O zamanlar Sarı Hafız Mahallesi’nin, “Mekke Yokuşu” denilen sokağında bulunan ev (şimdi Türkyılmaz Mahallesi, İnönü Sokağı, No: 20, Konak adresi ve 1 pafta, 121 ada, 90 parselde kayıtlı) ile İzmir’in, İsmet İnönü için anlamı şu sözlerinden anlaşılmaktadır: “Altı sene, askeri tahsilin yılsonu tatillerini İzmir’de geçirdim. İzmir’e dayımın yanına, sılaya gidiş, benim için bahtiyarlık ve açılıp serpilme fırsatı olmuştur. Değirmen Dağı’ndaki küçük mütevazı ev denize karşı, hala bana dünyanın en güzel köşkü gibi görünür. (İzmir’de) Dinlenirdim, gezerdim. Fransızca gazeteler okur, memleketimin dört köşesinde fevkalade bir hadise varsa, onu öğrenir takip ederdim. Nihayet, gelecek sene dersleri için biraz hazırlanır, bazen dil dersi de alırdım. Küçük dayım doktordu, edebiyat meraklısıydı. Onunla beraber bulunmak bana zevk verirdi. İzmir, bu suretle on üç ila yirmi iki yaşlarımda benim başlıca sevgilim olmuştur. On altı sene sonra, büsbütün başka şartlar içinde İzmir’e girdiğim zaman (10 Eylül 1922), türlü duygularım arasında sevgiliye kavuşmak heyecanı ayrıca yer alıyordu”.
İsmet İnönü Cumhurbaşkanı iken, dönemin İzmir Belediye Başkanı Dr. Behçet Uz evi, Belediye adına satın almıştı. İzmir Belediyesi’nin 1950’den sonra elden çıkarmak istediği evi, İnönü’nün yakını İzmirli işadamı Şerif Remzi Reyent satın almış ve İnönü’nün eski arkadaşlarından Org. Ali Fuat Erden’in kızı Ayla Ökmen’e hediye etmiştir. Onun tarafından İnönü Vakfı’na bağışlanan 112 m2 yüzölçümlü bina, bir dönem İzmir Belediye Başkanı olan Yüksel Çakmur-Vakıf işbirliğiyle ziyarete açıldı. Daha ciddi bir bakıma ihtiyaç duyan ev, aralarında Kültür Bakanlığı ve Konak Belediyesi’nin de bulunduğu çeşitli kurumlar ve kişilerin katkısıyla restore edilip 24 Mayıs 1999 günü yeniden ziyarete açıldı. Sonraki süreçte, özellikle İsmet İnönü’nün doğum (24 Eylül), ölüm (25 Aralık) ve Lozan Barış Antlaşması’nın imza (24 Temmuz) yıldönümlerinde çeşitli etkinliklere ev sahipliği yaptı.
İnönü Vakfı ile Konak Belediyesi, 12 Mart 2013 tarihinde evin ortaklaşa kullanımı ve işletimi temelinde bir protokol imzaladı. 2018 yılında, Prof. Dr. Engin Berber’in danışmanlığında VİZAR Anonim Şirketi, anı evini son kez elden geçirip müze standartlarına yükseltti. İsmet İnönü ve dönemiyle ilgili temel kitapları içeren bir ihtisas kütüphanesinin ilave edildiği bina, “İsmet İnönü Anı Evi ve Kitaplığı” ismiyle 24 Eylül 2018 günü bir kez daha ziyaretçilerle buluştu.
İZMİR İSMET İNÖNÜ ANI EVİ VE KİTAPLIĞININ AÇIK OLDUĞU ZAMANLAR VE ERİŞİM ADRESLERİ:
İzmir İsmet İnönü Anı Evi ve Kitaplığı Cumartesi ve Pazar hariç hergün saat 09:00 – 17:30 saatleri arası açıktır.
ADRES: Türkyılmaz Mahallesi İnönü Sokak 20, 35260 Konak İzmir
TELEFON: Konak Belediyesi Kültür Müdürlüğü (0232) 422 52 36
