Kıbrıs’ta iki toplumlu cumhuriyete doğru
İnönü, 1964 Haziran’ında ABD’de Başkan Johnson’ı ziyaret ettikten sonra dönüşte Fransa’ya da uğrayarak Cumhurbaşkanı General de Gaulle ile görüştü ve ona Türkiye’nin Kıbrıs politikasını anlattı. Türkiye, Kıbrıs konusunda izlediği üç farklı politikanın ilk evresinde “ilhak”, yani Kıbrıs’ın Türkiye’ye geri verilmesi tezini işlemiştir. Ancak gelişmeler, bu politikanın gerçekleşme olasılığının bulunmadığını ortaya koyunca, Türk hükümeti bu kez Ada’nın Türklerle Rumlar arasında paylaşımını öngören “taksim” politikasına yönelmiştir.
Bu politikanın da, gerek içeride giderek artan ekonomik ve siyasi sorunlardan, gerekse dışarıdan, özellikle de ABD ve İngiltere’den gelen baskıların sonucunda uygulanamayacağı anlaşıldıktan sonra iktidar, üçüncü bir seçenek olarak gördüğü ve İngiltere tarafından da empoze edilen “iki toplumlu bir cumhuriyet yönetimi” çözümünü –anayasal garantörlük ve müdahale hakkıyla birlikte– kabul etmek zorunda kalmıştır.
