Yabancıların gözünden İnönü dönemi
Atatürk’ün ölümünden sonra herkes gibi yabancı devletler de Türkiye’yi nasıl bir geleceğin beklediğini merak ediyor ve gelişmeleri yakından izliyorlardı. 12 Kasım 1938 günü yeni Dışişleri Bakanı Şükrü Saracoğlu ile görüşen İngiliz Büyükelçisi Sir Percy Loraine, İnönü dönemine geçişi şöyle değerlendiriyordu:
“Atatürk’ün hastalığı anlaşıldıktan sonra bu konudaki gelişmeler hakkında hükümeti bilgilendirmeye çalışmıştım. Şimdi anlaşılıyor ki 1938 Ağustos ayının ikinci yarısında Atatürk’ün hayatı ciddi olarak tehlikeye girmiş. Ondan sonra geçen yaklaşık üç ay Atatürk açısından çok ıstıraplı bir dönem, yöneticiler bakımından ise yaratıcısının ölümünden sonra rejimi devam ettirmek için bir hazırlık dönemi olmuş.
Bu dönemde önde gelen yöneticiler sorumluluk anlayışıyla birbirlerine kenetlenmişler. Atatürk 10 Kasım’da öldü, ertesi gün öğleyin İnönü oybirliğiyle Cumhurbaşkanı seçildi. Aynı gün İkinci Bayar Hükümeti görev başındaydı. Yani görev devri hızla ve sarsıntısız tamamlandı.”
Büyükelçi Loraine, yeni dönemde İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı için en uygun seçim olduğunu da raporuna şöyle not ediyordu:
“İnönü doğru bir seçimdir. Bunu, bir yıl öncesinden tahmin etmiş ve bakanlığa yazmıştım. İnönü iyidir, ama Atatürk’ün eksikliği hissedilecektir. Onun için tutulan yas içtendir; gerçektir. Gelecek yıllar Atatürk’ün hatırasına sadakati sınayacaktır ve onun eseri, bu sınavdan da başarıyla çıkacaktır, umudundayım.”
