12 Temmuz Beyannamesi
16 Şubat 1947’de yapılan muhtar seçimlerinde, bazı bölgelerde olaylar çıktı. 6 Nisan’da dört ilde yapılan ara seçimlere de DP katılmadı. Karşılıklı suçlamalar, büyük bir gerginliğe neden oldu.
Bu gelişmeler üzerine Cumhurbaşkanı İnönü; Başbakan Recep Peker ile Demokrat Parti Başkanı Celal Bayar’ı Çankaya’ya davet ederek, iktidar ile muhalefeti uzlaştırmaya çalıştı. 12 Temmuz 1947 tarihinde de bir bildiri yayımlayarak, iktidarın muhalefete karşı daha ılımlı, muhalefetin de daha ölçülü olması gerektiğini vurguladı. Radyoda ve gazetelerde de yayımlanan bu bildiri, Türk siyasi tarihine “12 Temmuz Beyannamesi” olarak geçti.
İnönü’nün bu bildirisi, muhalefete verilen güvenceler açısından çok önemliydi. İnönü, bildirinin amacını, iki taraf arasında düğümlenen ilişkileri yansız konumuyla çözmek olarak açıklıyordu. Ona göre, “meşru ve kanuni siyasi partilere karşı tarafsız ve eşit muamele mecburiyeti, siyasi hayat emniyetinin temel şartı”ydı. Muhalefet, teminat içinde yaşayacak ve iktidarın kendisini ezmek niyetinde olmadığından müsterih olacaktı. İktidar ise, muhalefetin kanun haklarından başka bir şey düşünmediğinden emin bulunacaktı.
Bu sözlerden de anlaşıldığı gibi, 12 Temmuz Bildirisi, ülkenin geri dönülmez bir biçimde çok partili yaşama geçmiş olduğunu ortaya koyan bir belge niteliğindedir.
