15-16 Haziran Olayları
İnönü, İstanbul’u karıştıran 15-16 Haziran 1970 tarihlerindeki işçi olayları için defterine şu kısa notları düşmüş:
“İstanbul’da ve İzmit’te sıkıyönetim. Bir aylık teklifi hükümetin. Ayaklanma var. DİSK tertibi Meclis’te Sıkıyönetim kanun rejimidir. Kanuna bağlı olmalı. Adalet peşin hükümle olmamalı. Türk işçisi vatanseverdir. Hak aramalı. 15 gün için konmalı.”
Tarihe “15-16 Haziran Olayları” olarak geçen hareket, Türkiye tarihindeki en büyük işçi eylemlerinden biridir. 1970’te sendika, toplu sözleşme ve grev yasalarında değişiklikler yapan bir tasarı önce Millet Meclisi’ne, ardından Senato’ya sevk edilmişti. Tasarı, işçilerin istedikleri sendikalara serbestçe üye olmalarını ve beğenmedikleri sendikalardan ayrılma haklarını güçleştiren, toplu sözleşme ve grev haklarını büyük ölçüde kısıtlayan hükümler içeriyordu. Buna tepki duyan büyük işçi kalabalıkları sokaklara döküldü. İki gün boyunca İstanbul sokakları, örgütlenme ve toplu sözleşme haklarının elinden alındığını düşünen yüz binlerce kızgın emekçinin eylemlerine sahne oldu.
Olayların birinci günü akşamı Bakanlar Kurulu, 60 gün süreyle sıkıyönetim ilan etti. DİSK ve bağlı sendikaların yöneticileri de tutuklanarak yargıya sevk edildi. Yaşanan olaylarda can kayıpları meydana geldi. Olayların ardından CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit, Genel Başkan İsmet İnönü ile birlikte partisi adına Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Anayasa Mahkemesi de, yasa değişikliği konusunda açılmış olan davaları karara bağlayarak söz konusu yasa değişikliklerini iptal etti.
