Tarihte Bugün – 16 Temmuz

Rauf Orbay vefat etti

Hüseyin Rauf Orbay, Balkan Savaşı sırasındaki başarılı deniz çarpışmalarıyla ünlenen Hamidiye Kruvazörü’nün kaptanı olarak tarihe geçti. 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi’ni imzaladı. İzzet Paşa kabinesinde sürdürdüğü Bahriye Nazırlığı, onun son askeri göreviydi.

Mustafa Kemal Paşa’ya katılmak üzere Ali Fuat Paşa ile birlikte 1919’da Amasya’ya geçti ve Kurtuluş Savaşı’nın ilanı demek olan Amasya Genelgesi’ni imzaladı. Erzurum ve Sivas Kongrelerinde de Mustafa Kemal’in yanında yer aldı. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Sivas Milletvekili olarak katılan Rauf Bey, 21 Kasım 1921’de Nafia Vekilliği (Bayındırlık Bakanlığı) ve Meclis İkinci Başkanlığı görevlerine getirildi.

Büyük Zafer’den az önce Fevzi Paşa’nın (Çakmak) yerine 12 Temmuz 1922’de üstlendiği başbakanlık görevini, Lozan Antlaşması’nın maddelerine itirazı olduğundan, 4 Ağustos 1923 tarihinde bıraktı. Mustafa Kemal’le arası Lozan’dan dönen İsmet Paşa’yı karşılamak istemediğinden açıldı. Devrimlere giden yoldaki fikir ayrılıkları yüzünden muhalif Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurucusu oldu. Fırka 1925’te yasaklandıktan sonra, 1926 İzmir Suikastı davasında gıyabında on yıla mahkûm edildi.

1933’te çıkan af kanunundan yararlanmayı, “Benim asla ve hiçbir suretle en ufak bir cürümle dahi suçlu olmadığım için, ilan edilen aftan katiller ve şakiler gibi faydalanmayı düşünmem mümkün değildir,” diyerek reddetti. Eniştesinin 1935’te vefatı üzerine ailesinin ısrarıyla yurda döndü. İnönü’nün kişisel çabaları ve ısrarları sonucu, 1939 yılında TBMM’nin altıncı döneminde Kastamonu’dan bağımsız milletvekili seçildi.

Rauf Orbay, 16 Temmuz 1964 tarihinde İstanbul’da öldü.