Milletler Cemiyeti, Hatay’ın bağımsızlığını kabul etti
Birinci Dünya Savaşı sonunda bazı kazaları dışında kaybedilen İskenderun Sancağı, 20 Ekim 1921’de Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması’nın 7. maddesine göre Suriye sınırları içerisinde kalacaktı. Burada özel bir idare kurulup, Türk kültürünü geliştirmek için her türlü kolaylıktan yararlanılacak, resmi dil Türkçe olacak ve para birimi olarak da Türk Lirası geçerli olacaktı. 1923 Lozan Antlaşması’nda da Suriye ile Türkiye arasında çizilen sınır değişmemiş ve sancağın özerkliği korunmuştu.
Ancak 1936’da, Suriye’nin bağımsızlığını tanıyan Fransa’nın çekilirken Sancak üzerindeki yetkilerini Suriye’ye terk etmesi ihtimali ortaya çıktı. Bunun üzerine Türk Hükümeti, böyle bir oldubittiyi asla kabul etmeyeceğini sert bir dille açıkladı. Cenevre’deki Milletler Cemiyeti toplantısında Fransa ile yapılan görüşmeler netice vermeyince, 9 Ekim 1936’da Fransa’ya resmi bir nota verilerek, Suriye’ye yapıldığı gibi, İskenderun Sancağı’na da bağımsızlık verilmesi istendi.
Atatürk, 1 Kasım 1936’daki Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılış konuşmasında, “Hakiki sahibi öz Türk olan, İskenderun-Antakya ve çevresinin mukadderatıdır. Bunun üzerinde ciddiyet ve kesinlikle durmaya mecburuz. Daima kendisi ile dostluğa çok ehemmiyet verdiğimiz Fransa ile aramızda, tek ve büyük mesele budur,” diyordu.
Türkiye’nin ısrarlı tutumu karşısında 27 Ocak 1937’de Cenevre’de toplanan Milletler Cemiyeti, Hatay’ın bağımsızlığını kabul etti ve Fransa’nın isteği üzerine Hatay’da serbest bir seçim yapılmasına karar verildi. 13 Ağustos’ta yapılan seçimleri, Tayfur Sökmen ve Abdurrahman Melek yönetimindeki Türkiye taraflısı parti kazandı. Bunun üzerine 12 Eylül 1938’de Bağımsız Hatay Cumhuriyeti kuruldu ve 3 Haziran 1939’da Türkiye’ye katılma kararı aldı.
