Dörtlü Takrir
Milli Şef’in 19 Mayıs 1945 günkü söylevi, çok partili yaşamı müjdeliyordu. Bundan kısa bir süre sonra CHP içindeki dört muhalif isim Celal Bayar, Adnan Menderes, Refik Koraltan ve Fuad Köprülü, 7 Haziran 1945 günü Dörtlü Takrir adlı önergeyi CHP Grup Başkanlığı’na sundular. Önergede, anayasanın demokratik ruhuna uygun biçimde Meclis denetiminin gerçekten sağlanması, ulusun siyasal hak ve özgürlüklerini anayasanın tanıdığı genişlikte kullanabilmesi ve CHP’nin siyasal etkinliklerinin bu iki ilke çerçevesinde yeniden düzenlenmesi isteniyordu.
Ne var ki 12 Haziran’da CHP Meclis Grubu’nda ele alınan önerge, parti tüzüğünde yapılmak istenen değişikliklerin kurultayda, yasa değişikliklerinin ise Meclis’te görüşülmesi gerektiği gerekçesiyle reddedildi.
Bu gelişmelerin ardından muhalif grubun eleştirilerinin giderek artması üzerine Menderes, Koraltan ve Köprülü partiden ihraç edildi. Celal Bayar ise önce milletvekilliğinden, sonra da CHP’den istifa etti. 1 Aralık 1945’te yeni bir parti kuracaklarını açıklayan Celal Bayar, İnönü tarafından Çankaya Köşkü’ne çağrıldı. Cumhurbaşkanından gerekli destek alınınca, 7 Ocak 1946 günü Demokrat Parti kuruldu.
