Halk Fırkası doğuyor
Lozan Antlaşması’nın kabulü nedeniyle Meclis’te baş gösteren yoğun tartışmalar üzerine Mustafa Kemal, İzmir’in kurtuluşunun yıldönümü olan 9 Eylül 1923’te, “9 Umde” adı verilen siyasi programı ilan etti ve iki gün sonra İçişleri Bakanlığı’na verilen bir dilekçeyle kendisine bağlı milletvekillerinden oluşan Halk Fırkası’nı kurdu. Partinin kurucuları Refik (Saydam), Celal (Bayar), Sabit (Sağıroğlu), Münir Hüsrev (Göle), Cemil (Uybadın), Kâzım Hüsnü, Saffet (Arıkan) ve Zülfü (Tigrel) oldu. Recep (Peker), genel sekreterdi.
29 Ekim 1923’te, Halk Fırkası üyesi olan 158 milletvekili Cumhuriyeti ilan ederek Mustafa Kemal Paşa’yı ilk Cumhurbaşkanı seçti. Ertesi gün ise Mustafa Kemal Paşa tarafından Malatya Milletvekili İsmet Paşa, kabineyi kurmakla görevlendirildi. Hükümeti kuran İsmet Paşa, 19 Kasım 1923 tarihinde aynı zamanda Halk Fırkası Başkan Vekili oldu.
Milli Mücadele’nin lider ve aydın kadrosunu oluşturan milletvekillerinin bazıları (Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Adnan Adıvar, Ali Fuat Cebesoy, Hüseyin Avni, Cafer Tayyar Eğilmez, Refet Bele, Bekir Sami) Meclis’te ayrı bir grup oluşturarak, 17 Kasım 1924’de Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nı kurdular. Yaklaşık aynı günlerde, Halk Fırkası’nın adı da Cumhuriyet Halk Fırkası olarak değiştirildi.
